- "Hòu ! Pichounet ! Aviso-te que lou blad e li lentiho
de Santo Barbo an proun begu. Vènon de greia dins si sietoun
e ié fau teni d'aigo. d'eici quinge jour van s'espandi, em'acò
pèr Nouvè sa verduro marcara poulidamen la crècho
de soun signe agradiéu."
Lou "Pichounet" anavo sus si vuech an. Ourfelin, fuguè
embarra mai de cinq an dins un pensiounet quouro sa grand tanto Zouè,
véuso desempièi tres mes, lou demandè, fin de garda
e d'abari aquéu mignot, qu'èro jamai que soun unique e
proche parènt.
- "Mama Zouè ! M'escusaras, mai, i'a pas miech-oureto
que m'as recoumanda la memo causo. Ve ! que te digue ! lis abéure
talamen qu'ai crento de li nega."
- "Noun, noun, bèu drouloun, que noun ! Es verai que
me fau vièio de tout, coume se dis, mai te lou tourne-dire,
aquelo verduro es un signe que retipo tre aro, en plen ivèr,
li champ e li meissoun granado de l'estiéu que vai veni. Es bon
de saupre qu'au mai lou blad e li lentiho s'embeliran pèr Nouvè
au mai l'oustalado fara fru."
- "Boudiéu ! Mama Zouè ! Qu'acò's un
bèu signe; A la pensioun m'an jamai rèn di de tant poulit.
M'ensouvène que lou 24 de desèmbre lou soupa èro
un brisoun meiour, pièi, preguiero dicho s'anavian coucha. Pamens,
l'endeman matin - o meraviho - nous dounavon en chascun, un arange. Acò
fasié gau, talamen gau, que iéu, chaspave aquéu fru
redoun e rous, coume s'aviéu dins li man lou Sant Soulèu..."
- "Coume ? Coume ? Pas mai qu'un arange, Riquetoun ?"
- "Pas mai, mama Zoué !"
- "Pàuri nautre ! Fau recounèisse que dins
aquéli pensioun pietadouso an jamai ausi lou tin-tin di bèus
escut. Segur que ti bràvi mèstre pousquèron pas
te parla di trege dessèr de Nouvè."
- "Di..., di tre... tre... trege dessèr ? Mama ! Anen
! Es pas poussible ? As bèn di trege dessèr ?"
- "E vo ! Moun petouset ! Galeje pas. Trege groumandige que
tastaren bèn-lèu, à lipo-det, avans la messo de
miejo-niue."
- "Trege dessèr pèr Nouvè... Pamens,
Mama, acò's viéure dins lou grand."
- "Nouvè es uno grando fèsto, Riquètoun..."
Sènso s'auboura de sa cadiero, la bravo femo boufetejè
pèr empura lou fiò dins la chaminèio. Lou drouloun
venguè s'asseta pèr sòu, e pausè mouletamen
sa tèsto contro elo. Zoué se chalavo d'une bonur que
n'i'avié pas soun parié. Aquel enfantoun èro un
amour. De sa man frounsido lou calinejè en ié tapoutejant
uno gauto. Eu, revessè subran soun visage e la regardè'mé
d'iue tout beluguejant coume lis estello que clavellon lou céu-sin
d'uno niue de frejoulino.
- "E vo ! Tintourlet ! Trege dessèr. Un simbole de
requisto que nous dis que lou Sauvadou e si douge apoustòli
soun à taulo emé nautre e que se devèn de friandeja
en esperant uno neissènço, uno vido nouvello que recato
l'espèr dóu mounde entié."
- "Aladounc Mama ! S'ai bèn coumprès, just
avans de se messa pèr Nouvè, tóuti li gènt
dóu mounde entié groumandounejon si trege dessèr
?"
- "Hola hòu ! Bravounet ! D'aise moun bèu ! Jamai
te pode afourti causo pariero que sarié, belèu, qu'un
conte de ma Grand-la-Borgno. Sabe qu'acò se fai dins Prouvènco
e m'es esta di, dins quàuquis endré dóu Miejour.
Demai, la tiero di dessèr es pas la memo segound que t'atrobes
dóu coustat de Marsiho, d'Arle, de Brignolo, d'Avignoun vo de
Manosco..."
Que te digue ! Dins lou tèms qu'ère encaro uno
chatouno belugueto - acò fai uno bello vòuto - i'avié
coume dessèr... I'avié li... I'avié la... Basto !
Te li vau coumta un à cha un , coume me vendran, coume lis encaparai...
"D'abord la passariho, o panso, qu'es de merço de rasin
blanc coume la clareto e subretout lou servant. Pendoulavian si bèlli
grapo dins lou tourno-vènt fin que sa sequesoun nous adugue pèr
Nouvè sis age rafi e tambèn sucra que nous sai.
"Pièi li figo seco : encò de mi gènt avian
li "blanqueto vo pecou d'or". N'en fasian la chausido e li culissian
quàsi pecouleto à la ràbi dóu soulèu.
Esmandido sus de canisso durant cinq jour, li viravian tèms en
tèms fin que se sequèsson regulieramen.
"Ah ! moun diéu ! D'un pau mai óublidave lis amelo.
Aqui ni'a proun de varieta qu'es pas de besoun que te n'en fague un espetacle.
Nautre gardavian lis amelo dins soun cruvèu. Em'acò, zóu
! cri-cra, cri-cra, e vague de li roumpre ! L'endeman mandavian, pèr
pougnado, lou brisadis di cruvèu dins li champ d'alentour : un
signe de mai, se vos, coume uno proumesso, fin d'agué de recordo
meiouro...
"Oublidarai pas tambèn lis avelano nimai li nose. Oh ! Pichounet
! Es pas de crèire, coume bequetavian lis avelano tóurrado
e coume se coungoustavian di nose quand n'en fasian de "pastis d'ermitan",
qu'acò n'es jamai qu'uno figo seco estremant un nougaioun...
"E ! Osco ! Coume disié moun grand qu'èro un gavot.
Osco ! Pichoun ! M'avise que vène de te parla sènso entremescla
li causo : aquéli fru seca, aquéli meseioun se podon pas
dessepara. Ié dison pachichoi o mendicant amor que si coulour retipon,
pau o proun, li coulour de la raubo di "couvènt mendicant" : lis
Agustin, li Carme, li Doumenican et li Francescan."
- "Mama ! Segur que te vas pensa que siéu trop curious mai,
de mangiha ansin, à la modo di fureto, avias-ti pas la pepido ?"
- "Oh que si ! Nautre, la pichoutaio, se refrescavian lou gargaioulet
emé d'aigo mesclado de sirop d'ourdiat mentre que li parènt
chourlavon, d'aqui en aqui, un chiquet de vin cue. Brave ! Se devino
que siés escarrabiha mignot ! Anen ! Sarié pamens mestié
de faire avans se voulèn se teni bon sus nosto istourieto. Veguen
? Après li "mendicant" i'avié ? E bèn ! I'avié
encaro uno tiero de fru.
"Li pero que vuei, sabe pas de qunto merço soun, mai, crese
pas de m'engana, moun paire ié disié alors : li pero bon-crestian
d'ivèr. Un noum que s'endevenié tras-que bèn em'aquelo
fèsto.
"Li poumo que soun noum m'es capo emai li paisan de noste endré
nous faguèsson, en li moustrant sus d'ùni poumié
: "Aquéli poumo soun servanto".
"E pièi li pruno. Aquéli, ve ! Li counèisse
coume moun sant pater. M'escusaras se fau un brisoun d'alòngui,
mai aquéli fru an soun istòri, uno istòri poulideto.
"Brignolo vo Pistolo" que s'apelavon. Brignolo èro, segur, lou
pais mounte n'i'avié forço ? Pamens ? Pistolo ? Ah ! Ah !
Moun couquinet ! De mounte poudié veni un noum estrange coume aquéu
d'aqui ?"
- "Doune sausso, Mama !"
- "Vejeici : aquéli pruno jauno coume d'or sequin, èron
culido bèn maduro, pelado, pièi picado sus de branco espinouso
: à cado espino, sa pruno. Passavon ansin dous jour en plen grasihas
e coume après se manejavon plus facilamen, s'esterpavo lou meseioun
en lou butant dóu coustat dóu pecou, pièi se fasien
seca sus de cledo. A la bono de la sequesoun, lis aplatissien entre lou
gros det e lou det dóu signe fin de li rejougne dins de queisseto.
E alor, moun bèu pichot ? Quand se durbissié uno queisseto,
de que vesian ? De pruno meravihouso, que sa coulour e soun biais de roudeleto
dounavon d'èr à n'uno pèço d'or. D'aqui soun
noum de "Pistolo" qu'es uno mounedo espagnolo d'à passa-tèms."
- "Bono Mama ! Acò fai envejeto que noun sai !"
- "Osco seguro, Riquetoun ! Voudriéu pas te faire lingueto
tant e pièi mai, pamens ai encaro de te counta proun de causo.
"D'abordd li counfituro que li meinagiero de qualita alestisson encaro
em'afiscacioun dins de grand peiròu de couire rouge. Eici, lou
veiras bèn lèu, n'auren noste aise. Se n'en sian toujour
tengu à la counfituro de coudoun bord que li sebisso, en raro de nòsti
champ, soun jamai estado que de coudouniero.
"Auren demai, la counfituro de meraviho qu'es uno meno de gegerino,
que sa car blanco, chaplado en lesco fino, vèn trelusènto
à flour e mesuro que se counfis. Adoubado'mé quàuqui
zèsto de limo n'i'a pèr s'esperlinga coume jamai.
"Lou boulengié nous fara uno grosso galeto redouno e plato,
uno fougasso pulèu, cuecho à l'òli... Fendudo dins
soun mitan retrais à n'uno crous vo uno rodo à quatre raioun.
Ié dison la poumpo. Pèr la mastega, à cha moussèu,
la fau roumpre de si man, jamai la coupa vo trenca em'un coutèu,
au grand jamai, qu'acò nous farié davala dóu cade tre
l'an que vèn.
"Bon ! Em'acò me sèmblo qu'ai aganta dins lou bon fiéu
ço qu'aviéu de te fisa, estènt qu'ai garda pèr
la fin quaucaren - n'en siéu d'avis - qu'es dóu pessu :
lou nougat. Sarié de-bon de parla puléu di nougat, bord
que i'a lou nougat blanc e lou nougat negre.
"Iéu me regale dóu nougat negre qu'es un groumandige
di mai naturau. Acò's uno mescladisso d'amelo noun moundado e de
mèu. Lou mèu es uno douçour touto pastado de la redoulènci
dóu su di milanto flour
que li mousco d'or, lis abiho sèmpre atravalido nous van culi. Saupras
que lou nougat es uno manjo sacramentalo de la fèsto de Nouvè,
en Prouvènço. D'abord, si barro, longo d'un pan, soun toujour
en d'oustio plegado, en mai d'acò, quand dins li clouchié
li campano trignoulejon vo se viron à brand pèr anouncia que
lou moumen soulenne es arriba, li gènt dison : "Acò es la campano
dóu nougat".
"Vaqui moun Riquetoun, ço que dins ma pauro tèsto ai pouscu
reteni. Basto ! A l'ouro d'aro, i'a enca mai de causo : lis arange, li mandarino,
li meloun verdau, li nèulo, li cacho-dènt, lis auriheto,
li dàti, li còco à l'anis, li gibassié, li
papihoto, li calissoun de z-Ais, li... e que sabe iéu ?
"De moun tèms, recampavian simplamen tout ço que la Naturo
nous pourgissié. Vuei, sian un pau mai drud e cadun fai emé
si quatre sòu. De tout biais, moun bèu pichot, pèr
Nouvè, dins Prouvènço, li dessèr soun toujour
trege à taulo pèr un miracle."
Lou jour falissié. Toucant sa grand tanto, Riquetoun ni boulegavo
ni quincavo. Lis iue perdu dins li róugi rebat de la braso dóu fougau, se pensavo que
pèr si vuech an, lou miracle l'embugavo d'en-plen. Avié enfin
uno maire, uno bravo femo que l'amavo. Elo, venié, tout-bèu-just,
de ié faire assaupre tranquilamen que l'amour subroundavo touto causo.
E li dessèr, emé si coulour blanquinello vo d'or sequin,
emé sa sabour naturalo de la frucho, di counfituro e dóu nougat, li dessèr
fin-finalo, èron rèn qu'un biais de serva enjusqu'en plen
ivèr, au bèu mitan de la niue la mai sourno, lou soulèu.
Un simbole astra pèr uno neissènço divino. L'espèr
que trèvo lou mounde. La lumiero que gagno sus li tenèbro.
FIN